“Om de processen in de bouw te begrijpen, moet je het zelf gaan doen en ervaren”

– Ninja Zurheide, 2019

Het woonhuis aan het Koopvaardersplantsoen is een goed ontworpen kopwoning in een rijtje zelfbouwwoningen in Amsterdam Noord. Dat is op zich al bijzonder. Dit huis is extra bijzonder, omdat we het zelf hebben gebouwd. Dus niet alleen ontworpen, maar ook gebouwd. Dat wilden we zelf.

In onze ontwerppraktijk merken we dat de Nederlandse bouwtraditie weerbarstig is. De kaarsrechte bouwkolom van opdrachtgever – architect – hoofdaannemer – onderaannemer maakt de bouw star en moeizaam. Idealiter maakt de opdrachtgever een perfect Programma van Eisen, schrijft de architect een perfect bestek, geeft de hoofdaannemer een perfecte prijs met planning en levert de onderaannemer perfect werk. In de praktijk gaat het altijd mis. De opdrachtgever wijzigt van inzichten, de architect heeft niet alles getekend, de hoofdaannemer krijgt zijn materialen niet op tijd en de onderaannemer komt niet opdagen.

Maar wat als dit nu eens geen probleem is? Wat als je de bouw zo kunt organiseren dat je kunt inspelen op een wereld die steeds maar verandert? Wat als tegenvallers of gewijzigde inzichten het eindresultaat niet slechter, maar juist beter maken? Wij hadden er genoeg van steeds maar discussies te moeten voeren met een hoofdaannemer, terwijl we de metselaar zelf nooit te spreken kregen. Wij wilden zelf met de bouwvakker om tafel zitten, om iets te leren – en het geleerde direct toe te kunnen passen in de bouw. Wij wilden adaptief en zonder ruzie bouwen: goedkoper, leuker én beter.

Bureau SLA ontwerpt kantoren, musea en zelfs woonwijken, maar we vinden het belangrijk niet alleen een papieren architect te zijn. Daarom hebben we als motto: design, invent, build. Zo bedachten en bouwden we een bar van materialen van Marktplaats, een plastic recycling fabriek, met 600 schoolkinderen een grote glazen koepel op Fort Asperen en een gebouw van geleende spullen. En dan nu: een echt woonhuis.

Levert het iets op als je niet alleen de muur tekent, maar ook zelf op de steiger staat? Kun je iets leren van de man die de kalkzandsteenblokken lijmt? Wij denken van wel. Onze eigen hoofdaannemer Ninja Zurheide weet het wel zeker. Een jaar lang stapte zij ‘s ochtends vroeg op de fiets – niet naar de studio, maar naar de bouwkeet. Het resultaat is een woonhuis dat op een andere manier nooit gebouwd had kunnen worden. Door de regie tot het allerlaatst in handen te houden is de kwaliteit superieur. En niet alleen dat: iedere vakman heeft zijn allerbeste werk kunnen leveren. Door de bouw anders te organiseren krijg je daadwerkelijk andere architectuur.

Aan het woonhuis kun je dit zien doordat het ontwerpconcept tot in alle details is doorgevoerd. Het huis is strak, maar voelt tegelijk levendig. Met de metselaar is een speciaal mengsel ontwikkeld voor het gesluierd voegen van de gevel. Met de stukadoor is een perfecte niet-perfecte wandafwerking uitgedacht. De draaikiepramen vallen – voor het eerst in Nederland – vlak weg in het kozijn, in plaats van dat ze er op liggen: een uitvinding van de timmerfabriek en de architect. De kwaliteit is constant en tot het eind toe doordacht. Dit kost geen cent extra, maar is het resultaat van het doorbreken van de traditionele bouwkolom.

facts & figures

Ontwerp: bureau SLA
Projectteam: Peter van Assche, Ninja Zurheide, Alejandro Hernandez, Milad Pallesh
Hoofdaannemer: Ninja Zurheide, bureau SLA
Kernteam uitvoering: Ninja Zurheide, Orson Stokvis
Met bijzondere dank aan de bouwers